มาดูกระบวนการผลิตเบียร์ว่าเบียร์ทำมาจากอะไร
เบียร์ เป็นเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่หลายคนชื่นชอบ และอาจกำลังสงสัยว่าจริง ๆ แล้วมันทำมาจากอะไร หรือกว่าจะมาเป็นเบียร์ได้นั้นต้องผ่านกระบวนการอะไรมาบ้าง หรือบางคนที่ใจรักมาก ๆ อาจจะอยากลองศึกษาการหมักเบียร์ด้วยตัวเอง บทความนี้จะมาแนะนำตั้งแต่ส่วนผสมของเบียร์ไปจนถึงกระบวนการผลิตเบียร์ เพื่อเอาใจคอเบียร์ตัวจริง
ทำความรู้จักส่วนผสมของเบียร์
ส่วนผสมของเบียร์หรือวัตถุดิบหลัก ๆ ที่ใช้ในการกระบวนการผลิตเบียร์ มีดังนี้
1.น้ำ (Water)
โดยปกติแล้วเบียร์มีน้ำเป็นองค์ประกอบมากกว่า 90% แต่การเลือกน้ำจากแหล่งที่ไม่เหมือนกันนั้นเรื่องที่สำคัญ เพราะแร่ธาตุที่อยู่ในน้ำมีความแตกต่างกันซึ่งมีผลต่อการกำหนดรสชาติของเบียร์
2.มอลต์ (Malt)
มอลต์หรือมอลต์บาร์เลย์ หนึ่งในวัตถุดิบหลักที่คนทำเบียร์จะต้องใส่ใจเป็นอย่างมาก เพราะถือเป็นส่วนผสมที่มีผลต่อสิ่งต่างๆ ดังนี้
- รูปลักษณ์ของเบียร์ (Appearance) ที่ประกอบด้วยโฟม ฟอง และสีของเบียร์
- บอดี้ของเบียร์ด้วยเดร็กตริน ทำให้เกิดเม้าท์ฟีล (Mountfeel) ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว
- ช่วยสร้างน้ำตาลให้ยีสต์ (Maltose) เพื่อให้ยีสต์นำไปย่อยให้เกิดเป็นแอลกอฮอล์
3.ยีสต์ (Yeast)
ยีสต์คือส่วนผสมของเบียร์ที่สำคัญไม่แพ้วัตถุดิบอื่น เพราะยีสต์มีหน้าที่ทำให้เกิดแอลกอฮอล์ (เอทานอล), คาร์บอนไดออกไซด์ (CO₂) by-product อื่นๆ อีกมากมาย โดยสายพันธุ์ยีสต์ที่นิยมนำมาใช้มากที่สุดจะมี 2 สายพันธุ์คือ เอลยีสต์ (Ale yeast - Saccharomyces cerevisiae) และ ลาเกอร์ยีสต์ (Lager yeast - Saccharomyces Uvarum)
4.ฮอปส์ (Hops)
ฮอปส์เป็นดอกไม้ตระกูล Humulus Lupulus เป็นอีกหนึ่งวัตถุดิบหลักที่ขาดไม่ได้ในการทำเบียร์ เพราะฮอปส์จะเป็นตัวกำหนดมิติของรสชาติ, ระดับความขม, ช่วยเพิ่มกลิ่นหอม และช่วยเก็บรักษาเบียร์ไม่ให้เกิดการติดเชื้อแบคทีเรียในระหว่างผลิตได้
กระบวนการผลิตเบียร์
หากมองภาพรวมและพูดให้เห็นภาพง่าย ๆ เกี่ยวกับกระบวนการผลิตเบียร์เลยก็คือ เป็นการสกัดน้ำตาลออกจากมอลต์ เพื่อนำไปเป็นอาหารให้ยีสต์ โดยมีการใส่ฮ็อปส์ระหว่างการต้มเพื่อเพิ่มมิติในด้านกลิ่นและรสชาติ รวมถึงเป็นการยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์หลายชนิด ซึ่งเป็นการถนอมเบียร์ทำให้เบียร์เก็บได้นานขึ้น ซึ่งทั้งหมดสามารถแบ่งขั้นตอนได้ง่ายๆ ดังนี้
1.การเตรียมอุปกรณ์และทำความสะอาด
ก่อนการเริ่มต้นทุกครั้งต้องเตรียมอุปกรณ์สำคัญที่ขาดไม่ได้ในการทำเบียร์ ดังนี้
- หม้อต้ม
- ถังหมักและแอร์ล็อค
- น้ำยาซานิไทส์เซอร์
- ไม้สำหรับคน
- วัตถุดิบทำเบียร์ (มอลต์, ยีสต์, ฮอปส์ และน้ำ)
เมื่อเตรียมอุปกรณ์ทุกอย่างครบแล้ว ให้นำอุปกรณ์ทุกชิ้นมาทำความสะอาดด้วย ทั้งก่อนทำและหลังทำอย่างสม่ำเสมอ เพราะความสะอาดคือจุดเริ่มต้นของเบียร์ที่ดี และสิ่งที่ห้ามทำอย่างเด็ดขาดเลยคือ ห้ามใช้น้ำยาล้างจานทั่วไปมาทำความสะอาดอุปกรณ์เหล่านี้ให้ใช้น้ำยาฆ่าเชื้อเท่านั้น
2.บริวเดย์
หลังจากเตรียมอุปกรณ์และวัตถุดิบทั้งหมดทุกอย่างพร้อมแล้วก็ถึงเวลา “บริวเดย์” ซึ่งเป็นกระบวนการผลิตเบียร์ที่สำคัญมากๆ เพราะจะมีการปรุงแต่งด้วยส่วนผสมต่างๆ ลงไป จนแปรสภาพกลายเป็นน้ำวอร์ท (Wort) ก่อนที่จะนำไปหมัก โดยกระบวนการบริวเดย์มีดังนี้
- บดมอลต์ - เปิดเปลือกข้าวเพื่อให้น้ำซึมเข้าไปได้ง่าย
- ทำแมชชิ่ง (Mashing) - สกัดน้ำตาลออกจากมอลต์ด้วยน้ำร้อน
- ต้มให้เดือด (Boiling) - แต่งกลิ่นและความขมด้วยฮ็อปส์ และฆ่าเชื้อก่อนโรยยีสต์
- ทำให้เย็น (Cooling) - เตรียมน้ำให้ได้อุณหภูมิที่ยีสต์ทำงานได้
- โรยยีสต์ (Pitching) - ใส่ยีสต์เพื่อให้ยีสต์กินน้ำตาลและเปลี่ยนเป็นแอลกอฮอล์
3.เค๊กกิ้ง (Kegging) / บอตเติลลิง (Bottling)
หลังจากน้ำวอร์ทถูกหมักบ่มเป็นเบียร์เรียบร้อยแล้ว ก็ถึงเวลานำไปบรรจุใส่ขวดแก้วทึบแสง แต่สิ่งสำคัญที่จะลืมไม่ได้เลยก็คือบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ต้องสะอาดที่สุด ให้ล้างด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อทุกครั้งเพื่อป้องกันการเกิดเชื้อแบคทีเรียภายในขวดได้
กระบวนการผลิตเบียร์ข้างต้น เป็นเพียงขั้นตอนคร่าว ๆ ที่จะทำให้เราได้พอเห็นภาพรวมกว้าง ๆ กว่าจะมาเป็นเบียร์ประเภทต่างๆ นั้น ซึ่งในความเป็นจริงสำหรับผู้ที่ต้องการจะลองทำเบียร์ด้วยตัวเอง จำเป็นต้องศึกษาหรือเรียนรู้เพิ่มเติมจากผู้มีความรู้ในด้านนี้โดยตรง เพราะนอกจากจะได้เบียร์ที่อร่อยแล้ว เบียร์จะยังมีคุณภาพปลอดภัยสำหรับผู้ดื่มอีกด้วย การทำเบียร์ซับซ้อนแต่ไม่ยากที่จะเริ่มต้น
4.บรรจุลงขวด
หลังจากน้ำวอร์ทถูกหมักบ่มเป็นเบียร์เรียบร้อยแล้ว ก็ถึงเวลานำไปบรรจุใส่ขวดแก้วทึบแสง แต่สิ่งสำคัญที่จะลืมไม่ได้เลยก็คือบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ต้องสะอาดที่สุด ให้ล้างด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อทุกครั้งเพื่อป้องกันการเกิดเชื้อแบคทีเรียภายในขวดได้
กระบวนการผลิตเบียร์ข้างต้น เป็นเพียงขั้นตอนคร่าว ๆ ที่จะทำให้เราได้พอเห็นภาพรวมกว้าง ๆ กว่าจะมาเป็นเบียร์ประเภทต่างๆ นั้น ซึ่งในความเป็นจริงสำหรับผู้ที่ต้องการจะลองทำเบียร์ด้วยตัวเอง จำเป็นต้องศึกษาหรือเรียนรู้เพิ่มเติมจากผู้มีความรู้ในด้านนี้โดยตรง เพราะการทำเบียร์จะมีขั้นตอนที่ละเอียดอ่อนและซับซ้อนกว่านี้มาก ๆ โดยผู้ผลิตหน้าใหม่ควรศึกษาจากผู้มีประสบการณ์ตรงในวงการนี้เท่านั้นถึงจะได้เบียร์ที่มีคุณภาพและมีเอกลักษณ์ตามที่คุณต้องการได้